Devrimci Yön

Irak'taki Kürt güçlerinin kendi içlerindeki çelişki ve çatışmaları anlamak için önemli olduğuna inandığımız yazıyı solitiraz okurlarına yayınlıyoruz:

KDP Irak Kürdistanı’nın Peşmerge olarak bilinen silahlı güçleri 2014’te İslam Devleti (İD) ile üç yıl sürecek mücadeleye başladığında Kürt kamuoyu onları vatanı savunan tek bir ulusal güç gibi algılamaya başlamıştı. Peşmerge’nin alt kademeleri de İD’le mücadeleyi herhangi bir siyasi parti adına değil Kürdistan adına verdiklerine inandı. Peşmerge’nin sonunda birleşik komuta altında apolitik bir güce dönüşeceğine dair büyük umutlar doğdu.

Ancak son seçim kampanyaları ve buna bağlı yaşanan şiddet olayları bu umutları söndürdü. Bölgenin iki iktidar partisi olan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) Peşmerge’yi parti çıkarlarını, parti iktidarlarını koruyan güçler olarak gördüklerini bir kez daha ortaya koydular.

“Kuvvet ve paran yoksa burada bir şey yapamazsın.” sözü Irak Kürdistanı’nda yaygın bir deyim. Milis gücü ve para olmadan hiçbir siyasi gücün bir değişim sağlayamayacağı anlamına geliyor. Bu deyimle de genelde kendi milis gücü olmayan ana muhalefet partisi Değişim Hareketi (Goran) kastediliyor.

12 Mayıs günü seçim sandıkları kapandıktan sonra KYB’den kıdemli bir komutanın Süleymaniye’deki Goran genel merkezine saldırı talimatı vermesi Peşmerge gibi siyasallaşmış güvenlik birimlerine asayişi emanet etmenin ne kadar doğru olduğu tartışmasını başlattı.

Goran’ın üst düzey isimlerinden Şoreş Hacı 21 Mayıs’ta şu açıklamayı yaptı: “KYB yönetiminden bir kişinin başında bulunduğu silahlı bir grup ağır silahlarla Goran genel merkezine saldırıyor (...) ve buna ne hükümetten ne partiden hukuki bir yaptırım gelmiyor. Bu nedenle Goran bu orman kanunu ortamında (...) kendini savunmak için başka yollar düşünmeli.”

Örgütlü bir milis gücü olmasa da Goran çok sayıda silahlı destekçiye sahip ve bunları hızla harekete geçirebiliyor. Saldırı gecesi de böyle oldu. Goran yönetimi, olası yeni saldırılara karşı bir savunma milisi kurması için tabanın muazzam baskısı altında.

Saldırıdan bu yana ABD yönetimini, Birleşmiş Milletler’i ve İngiliz parlamentosunu temsil eden heyetler hem yeni Irak hükümetinin kuruluşunu görüşmek hem de saldırı mahallini görmek için Goran Tepesi olarak da bilinen partinin genel merkezinin bulunduğu Zargata Tepesi’ne gitti.

ABD Peşmerge güçlerine yılda yaklaşık 400 milyon dolar yardım sağlıyor, Peşmerge güçleri de bu yardımın sürmesi için zaman zaman birlik görüntüsü veriyor.

Goran yetkilisi Hoşyar Ömer ABD heyetiyle yaptığı görüşmenin ardından “Yardımın ancak gerçek bir birleşme koşuluyla verilmesini, bu koşulun zaruri olduğunu söyledik.” dedi.

Kuzey Irak’taki Kürt bölgesinin yarı özerklik kazandığı 1992 yılından bu yana yöneticiler Peşmerge güçlerini birleştirmek, ortak bir komuta kurmak istediklerini söylüyorlar. Ancak bu yönde alınan mesafe en iyimser deyimiyle geçici oldu.

Yirmi yıldan fazla KYB’ye bağlı Peşmerge’nin komutanlığını yapmış olan Nevşirvan Mustafa, 2005 yılında KYB ve KDP milislerini Irak Kürdistanı’nda demokrasiye en büyük tehdit olarak tanımlamıştı.

2010 yılında o dönem Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Başkanı olan Mesud Barzani de Peşmerge’nin komuta kademesiyle yaptığı görüşmede aynı yönde açıklamalar yapmıştı. Siyasi partilerin Peşmerge üzerinde hiçbir etkisi olmaması gerektiğini savunan Barzani şöyle demişti: “Kürdistan’ın istikbali Peşmerge’ye bağlı. Dolayısıyla bu güçlerin farklı bir anlayışla yeniden yapılandırılması gerekir. Bu güçler ne kadar kurumsallaşırsa biz de (Kürtler) o kadar etkili oluruz. Güçler birleşmediği sürece halk huzursuzluk içinde yaşar.”

Barzani daha da ileriye giderek dost Batılı ülkelerin Kürtlere “pek çok söz verdiğini” ancak bunların hayata geçmesinin “Peşmerge’nin yeniden yapılandırılmasına” bağlı olduğunu söyledi.

Hem KYB’ye hem KDP’ye bağlı güçlerde kimi komutanların birleşme konusunda hiçbir zaman ciddi olmadığı yönünde yaygın kuşkular var. Zira Peşmerge’nin birleşmesi ve daha şeffaf hale gelmesi bu komutanların menfaatlerini tehlikeye atar. ABD Büyükelçisi Ryan Crocker’ın temmuz 2007’deki değerlendirmesine göre Peşmerge’nin birleşmesi, ilişkilerine “husumet, kuşku ve rekabetin damga vurduğu” KYB ve KDP arasında “ciddi siyasi iş birliği” gerektirecekti.

2010 yılının sonlarından 2013’e kadar KYB ve KDP 12 tugayı birleştirmeyi başardı ama süreç o noktada durdu. Kürtlerin eylül 2017’de yaptığı bağımsızlık referandumunun ardından Bağdat’a bağlı güçler ile Peşmerge arasında çıkan çatışmalarda birleşik tugayların pek çoğu parçalanıp dağıldı.

Bölünmüşlüğün had safhada olduğu Kürt güvenlik güçleri ya iki iktidar partisine ya da bu partilerin muktedir isimlerine bağlı. Yolsuzluğa batmış olan bu bölünmüş yapıyı denetim eksikliği ve hesap verme sorumluluğun olmaması yarattı. Kimi komutanların İD’le ticari ilişkiye girdiği bile iddia edildi ama görünen o ki bu kişiler hiçbir cezai yaptırımla karşılaşmadı. İki büyük partinin yetkilileri ve komutanlarından oluşan Peşmerge Bakanlığı, geçen yıl Amerikalı, İngiliz ve Alman askeri danışmanların desteğiyle uygulanacak 35 maddelik bir reform paketini benimsedi.

İD’le mücadelede yaşananlar, kıdemli Peşmerge yöneticilerinin yolsuzlukları ve pek çok Peşmerge mensubunun halen sefalet içinde yaşaması alt kademeleri şeffaflığın ancak Peşmerge’nin tek komuta altında birleşmesiyle sağlanacağı konusunda ikna etmiş durumda.

KDP'ye bağlı Zervani polis gücünde görevli bir yüzbaşı, kimliğinin gizli kalması kaydıyla Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Alt kademelerdeki tüm Peşmerge mensupları, hatta orta kademelerdeki subaylar tek bir komuta altında olmayı istiyor. 12 Mayıs’ta Goran Tepesi’nde yaşananlar tüm Kürt yöneticiler için bir uyarı olmalı.”

Peşmerge Bakanlığı’nın Batılı danışmanların desteğiyle uygulamaya çalıştığı reform programı nasıl sonuçlanacak henüz belli değil. Ancak bölünmüşlüğün sürmesi, Goran Tepesi’nde yaşananların tekerrürüne yol açar ve KYB ile KDP yetkilileri akıllarını başlarına alıp gerçekten bütünleşmiş, birleşik bir güç kurmazsa bunun sonucu daha fazla istikrarsızlık olur.

Al Monitor'daki yazının tamamını okumak için: http://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2018/05/peshmerga-kurdistan-iraq.html#ixzz5I3x3jfMc

SOLİTİRAZ.COM